Sweve

Ik seach lêstendeis yn ’e grutte stêd in soadsje sweefboeken lizzen, sawat in kiste fol. Gewoane, fatsoenlike, nijsgjirrige boeken, samar fergees om mei te nimmen. En om te lêzen fansels, want dat is mien ik it doel, om minsken oan it lêzen te krijen. In sympatike geste, dêr sil ik neat fan sizze. Samar in eksimplaar útsykje, yn ’e bûse stekke en thús of ergens oars lêze sûnder der foar te beteljen, dat is net ferkeard. At je it dan út ha (of net út krije kinne) dan lis je it boek op in gaadlik plak yn in iepenbiere romte del, in oar kin it dan ek meinimme. Sa reitsje de boeken dus op ’e sweef, tinke se. 

Ik ha net sa’n boek útsocht. Ik jou leaver in boek kado. In boek weijaan is moai wurk, like moai as ien krije. Mei in jierdei bygelyks, hoe âld it feestnûmer ek wurdt, je kinne altyd wol mei in boek oansetten komme. Dêr gean ik teminsten wol fan út. By houliken en oare spesjale gelegenheden kin it der ek wol by troch en spylje de literêre filantroop. Ja, it moat al in boek mei ynhouten wêze, dat is de regel, ek al binne der spitigernôch wol útsûnderingen te betinken. Mar dat kin dan net oars. Fierder is sa’n presintsje ek hiel geskikt om wat goed te meitsjen, en net te ferjitten as in geskink fan leafde. It is ek in handich objekt om ien mei oer de streek te heljen. Ik ha sels al ris in boek as in treastryk bliken fan meilibben oan in dierbere neibesteande jûn. It die fertuten.

Sa sille der grif wol mear gelegenheden wêze en skink in boek as teken fan respekt en wurdearring. It mei helder wêze, dêr kin ik wol mei libje. En at it skielk ris oars komt, se meie my yn de kiste ek wol in boek mei de grûn yn jaan. Mar sa’t ik al sei en salang at it noch kin, ik jou leaver in boek kado.
‘Moat it ek ynpakt wurde?’ freget men dan yn ’e boekhannel at ik wer ien oantúch. Ja, it moat altyd ynpakt wurde, ek at it boek foar mysels ornearre is. At it my thús net goed ta liket, dan pak ik it moai wer op ’e nij yn, om wei te jaan. Trouwens, alle boeken dy’t ik keapje pak ik thús altiten earst út. Wêrom? Dat sis ik net. Mar ik doch it hiel foarsichtich, mei in beslipe technyk meitsje ik it plakbân los om it papier net te skansearjen. Hoe? Dat sis ik ek net, mar it slagget meastal wol en oars ha ik wol in rôle pakpapier achter de hân. De stikkerkes fan boekhannel bewarje ik ek.

Sels in boek kado krije is it moaiste, dat sil ik net ûntkenne, it oerkomt my lykwols selden. Ik krij meastal in boekebon kado. Dêr bin ik dan hiel wiis mei, want dat is ferrekte handich, ik reitsje dy dingen by de boekhannel wol wer kwyt. Feitlik binne de kadoboeken dy’t ik by de winkel beset en fuort wer oan in gelokkige nije besitter trochjou ek sweefboeken. Alteast guon wol, want der binne minsken dy’t in boek fan my krije, en dat ûntkomt my net, dy pakke it kado hiel foarsichtich út en lizze it papier hoeden oan ’e kant. Allinnich de bretaalsten doare te freegjen: ‘Kin it ek ruile wurde?’  

Fierkje

In kime dy’t de djipte yn it eachweid leit, dy’t yn de lingte en de breedte de fierten berint, dy’t de ierde fan de himel snijt en jin jins plak op de wrâld taseit, sa’n fiersicht is gjin each te min. Mar om myn gerak te krijen moat ik der geregeld in reis om meitsje.

Sadwaande gong ik okkerdeis op paad. It skeelt wrachtich in jas fernaam ik kuierjend troch it greidlân ûnder de reek fan de grutte stêd. De reis yn it selskip fan mannich oaren gong lâns de fuotspoaren dy’t in skriuwer langlyn yn in ferneamd boek útlein hie foar syn kreaasje: in grutboer en in lytsman tagelyk.

Ja, de lichten fan dat neakene boerelân, de leechte fan de wide romte ûnder de steapeljende wolken, dat is nijsgjirrich! Of gong it my dochs om it tryste lot fan de haadpersoan út it ferhaal? Hawar, folchsum pandere ik achteroan yn ’e keppel, dy’t as kij nei de stâl ta teach. Jim moatte net hurder jonges, tocht ik.

Fierkje yn dy skrille wiidte joech gjin inkel ynsjoch yn de lytse geast fan de man út it boek. Wat doel hat it ek en sykje der nei? It gong my om in lânskip dat gjin beheining hat. Om ljocht sûnder skaad. Om de wrâld yn it perspektyf fan myn eigen gedachten in plak te jaan.

Skreau

Fan Rotterdam nei Oranjewâld is mar in skyteintsje, sels at der in lytse wike oer hinne giet. Fan de wrâld fan Edvard Munch yn de Keunsthal nei de tentoanstelling ‘Beroerd Landschap’ yn museum Belvedêre is wol in hiele stap. It is fierljeppe troch lânskippen fan tiid. It makke de ôfdijer yn Rotterdam troch it ûntbrekken fan Munch syn ferneamde skilderij De Skreau wer in bytsje goed. Ik hie my frijwat fergappe op it selsportret fan de ekspressive Noarske skilder, dy’t as it ware yn de swypslaggen fan it lânskip de demoanen fan in depresje op him ôfkommen sjocht. Dat waard him dus net.

De konfrontaasje in pear dagen letter, mei de mear as libbensgrutte fiersichten yn museum Belvedêre struts yn earste ynstânsje wat salve oer it sear. Op dy tentoanstelling bringe fjouwer hjoeddeiske keunstners it ferline, heden en takomst op ymposante wize yn kaart, alteast sa’t sy tinke dat it yn byld brocht wurde moat om de taskôger dêr yn te belûken. Nei alle gedachten om it folk mei de noas op histoaryske en maatskiplike feiten te drukken. Want je ûntkomme der net oan. De iepenheid fan de panorama’s is sa grutsk, je wurde, at je no wolle of net, der folslein yn opsûge. Net omdat it moaie nostalgyske lânskippen binne. Nee, it binne realistyske wjerspegelingen fan ús tiid. Gjin spirituele symbolyk. De hurde werklikheid, sûnder blomkes en bijkes, mar wol mei it grutte ferlet der fan. Gjin metafoaryske retoryk. It is de wrede wierheid sûnder de oanwêzigens fan minsken, mei al de leechte, de ferwoasting, dea en desepsje dy’t it minskdom rûnom oer de wrâld feroarsake hat.

Net al te fleurige hinnekommens dus, fakânsjefolders en natuerfilms sjogge der hiel wat oars út. Wat ik seach wie earder like depressyf as Munch syn sombere ynterpretaasjes fan de minne tiid yn it begjin fan de foarige ieu. Tsjusterens fan in woedzjende wrâld. Dat kaam my op it moed doe’t ik op in stuit de ûntheisterjende lânskippen goed yn my op naam. De yndrukken benauden my en besauden my. Ik fielde suver in net te kearen, heislike skreau yn my opkommen. Ik woe de earen wol tichtdrukke om alles wat ik seach, om alles wat ik wist en om alles wat de wrâld nei alle gedachten noch te wachtsjen stiet.
Keunst? It seit wat! Keunst? It docht jin wat! Mar wat? Moast ik fan dit wurk wat leare? Moat it minskdom fan dizze keunstners leare? Guon sille it grif befêstigje wolle. Se sille sizze dat it in wichtich effekt fan alle keunst wêze moat. Se sille sizze dat soks yn dit lân gelokkich noch altyd de lúkse fan de frijheid is, sels yn in tiid dêr’t de kultuer as in linkse hobby yn ’e knipe driget te kommen. Oer frijheid sprutsen, hoe heech moat de ferantwurdlikens by minsken en yn it bysûnder by politisy oanskreaun stean om te sjen wat ik yn dy skilderijen seach? Frijheid en ferantwurdlikens wa giet dêr eins oer?

Hawar, tiden hawwe tiden. Je moatte jin de holle ek net tefolle oer sokke dingen brekke. Men kin der wol depressyf fan wurde. Yn it lânskip fan de hjerst dronken we op it terras fan it museum in bakje kofje. Krisis, depresje, wetterfloeden, oarloch, de apokalyps, it wie fier by ús wei. Wy sieten noflik yn de sinne, it útsicht wie wûndermoai en fredich. Beauty is in the eye of the beholder. De eagen binne der yn ’e regel slij nei, se wienen wer goed oan de kost kaam.    

See

By de See

Op in dei sille de minsken lêze dat

ik dreamde, dat ik by’t hjerst nei

de see gie en dat it waaide dat it rikke,

wylst it wetter sa heech stie, dat der

sein waard dat it de hiele wike al

sa wie, omdat it troch it klimaat kaam.

Dan lêze se dat de kobben dy dei

as brol fan de dwinger oer it skom

fan de brâning saaiden en dat ik

deroan tocht, dat ik it opskriuwe moast,

at ik thúskaam, wyls ik socht om in

moaie Koplandse rigel, dy’t myn bernetiid

 oproppe soe, doe’t de see ek al sa

grut like en djip en de weagen sa heech.

Mar dan moat ik by´t wekker wurden

wol fuort opskriuwe wat ik tocht,

oars leauwe de minsken my net, dat

ik it dreamde dat it sa waaide, dat it

wetter sa heech stie, de kobben oer

de brâning skaaiden, myn jeugd my

yn ’t sin kaam, en dat ik doe tocht: 
dit skriuw ik op! 

Pake

Wa hat der noch noait wat fan sein en wat is der noch net oer skreaun? Lit my dan ek ris besykje en stean in stikmannich rigels stil by it fenomeen pake Sytse. Dus gjin ferhanneling oer syn skepper: de ferneamde auteur dy’t mei de wûnderlike lotgefallen fan in âld man in ûnferjitlik personaazje sa knap stal jûn hat. En ek gjin yngewikkelde analyze fan it boek dêr’t de kreaasje fan de skriuwer de haadrol yn spilet. Nee, dêr sil ik my net oan fertille. It binne inkeld wat gedachten oer in markant man, dy’t op papier ta libben kaam yn in wrâld dêr’t er thús hearde, in wrâld dy’t der winliken net mear wie.

Lit ús dêrom even weromgean nei healwei de sântiger jierren fan de foarige ieu, de tiid dat we mei de âld man yn ’e kunde kamen. It heucht my noch goed dat ik it boek Pake Sytse doe lêzen ha. It is my sels sa goed bybleaun, dat ik noch wit wêr en yn watfoar omstannichheden. Net in min teken, want dat ha je yn ’e regel inkeld mei boeken dy't in fin mear ha as in bears. 

Ik wit net hoe’t it ferhaal eartiids troch de kritisy ûntfongen is. Der sil wol op ôfjûn wêze. Minsken is nuver guod en it is myn sizzen net, mar lyts achtsje en leechlizze wurde op dat mêd gauris brûkt om in eigen beheining te behimmeljen. It kin foar in kwaliteitsboek gjin kwea. Ik wit ek net oft hja doe wol begrepen ha wêr’t it boek eins oer giet. Dat de tsientûzenen lêzers it wol yn ’e rekken hienen, hat yn alle gefallen goed bliken dien. De geast fan pake Sytse doarmet sûnt dy tiid troch it kollektive geheugen fan it folk. Alteast dat soenen je tinke, mar de man - in archetype - siet fansels al langer yn it laach fan elkenien wa’t besibbe is oan de kriten en de grûn dêr’t it ferhaal spilet. At Freud der nochris oer nei prakkesearje mocht, dan is de âlde rakker fan in protte wâldsjers grif it Id. Want wa is net segene mei in ûnderbewuste langst nei frijheit, mei in sûne wjerstân tsjin gesach en mei de djippe wearze oan twang, yn kombinaasje mei riten fan by tiden swier te rissen opstigingen. It kriget allegear syn beslach yn ien persoan. Pake Sytse, de wjergader fan de pake dy’t je sels spitigernôch te koart meimakke ha.

It ferline dat Pake Sytse yn ’e petgatten besocht op ’e nij út te finen is yn it boek heuchlik beskreaun. Fiskje, ielrikje, einepiken kneppelje, streupe, hazzejeie, murdzje en molje. Njonken dy striid om te oerlibjen is it praat dat er brûkte it skaaimerk fan syn wêzen. Net de taal, dy’t trouwens hurder, wreder en minder geef klinke moat as it boek beskriuwt, mar wat er seit en wat er net seit. De man is sa’t er praat, hy is wat de goede fersteander sûnder wurden fan him meikriget. It is syn swijende natuer, in wize fan uterjen dat linkendewei mei de nije tiid by ús weirekket.

Hawar, it is net oars. Lykwols, in moai oantinken oan de persoan is der noch. Pake Sytse libbet! Hy is op ’e nij foar even fan oer fiere grinzen by ús weromkaam, omdat er net ferjitten wurde wol. Omdat er net ferjitten wurde mei! Ik ha him sjoen op de Feanhoop, op it plak dêr’t syn skepper him grif ek sjoen hat. In libbensechte pake. In pracht figuer! Treflik spile! Ik ha om him gniisd. Ik ha my hast de bûsen om him útskuord. Ik ha om him gûld. Mar it wie ús pake net. 

Dêr

Tiid en talis sette in minske yn beweging, de bestimming en it barren jouwe it sin in doel om op ’en paad te gean. Wêrhinne? Alwer nei in stêd. It wie gjin wrâldreis, sels net by Dokkum om. Foar in reizger dy´t even ferdwine wol bêst te dwaan. Ik belâne op ’e nij yn in Prinsetún. In park eins, mei famkes yn it gers en in junk dy’t noch wol in euro foar in joint brûke koe. In park dêr’t tal fan literêre lûden tsjin it dak fan griene monuminten wjerkeatsten. In park om in slach trochhinne te gean en te fielen oan ’e doar fan in timpel dy’t as in foarportaal fan it Walhalla samar iepen gong. In timpel foar de siele, mei fiif wytmoarmeren geastesbern fan in byldhouwer yn it skimerljocht. Dêr, yn dat skiere oard wachtsje te moatten, neaken en mei bline eagen. Wêrop? Hoe lang noch? Ik gong fierder. Ik socht en fûn in oar hillichdom. Gjin timpel fan Luxor of in Parthenon lykas op de Akropolis fan Athene. En ek gjin stupa fan Hantum, mar in muzykpaviljoen oan it wetter. By dizze gelegenheid in poadium foar foardragers en oare praat-firtuoazen. Wylst it sinneljocht troch de tûken miggele klom ik nei in terras op it âlde bolwurk. De prelude yn ’e koepel wie in soundcheck fan trije kertier. Doe kamen de wurden fan de dichters dy’t om priis en preemje mei-inoar yn ’e slach gongen. Slammers! Allegear woenen se har slach slaan. Nettsjinsteande myn earsteklas sit spile de wedstriid him achter in grutte treurwylch ôf. Yn dy beheinde optyske akoestyk harke ik nei it wurk fan in ferskaat oan poadium-poëten. Slamme is jong sa die bliken, en heftich, oars as rappe, mar net minder redenryk. ‘Dit is in begjin,’ dichte de earste kandidaat, ‘in meldij om te stjerren’. In opponint bearde oer ‘it grutte ferdwinen’. Ik hie it fuort yn ’e gaten, it wie wer dichtsje tsjin it libben yn. Oan de ein ta en fol fjoer. Slamme is teater. It wie my moai genôch en ha de kriich net útsitten. As ôflaat kocht ik in skreaun fers fan in dichter mei in reade puntmûtse op. Yn in glêzen hokje ferkocht er syn taalrike wurden op in kaartsje, foar ien euro.

         I’m a poet,

you’re poet

and life is a

poet forever. 

      ( P.G. Collier)

Sa wie´t sawat. Ik rûn noch in rûntsje oar it spoar fan sân dat him as in web om it wetter wûn. Op in bankje jûch ik my del.Stoareagjend yn de spegel fan myn koarte heden as dichter  naam it park my stadich op yn de skoat fan syn ferbylding.

Woar?

It is gjin goede dei om te stjerren, sei de skriuwer/dichter tsjin syn publyk. Hy stie ûnder de fruchtdragende parrebeam. Woar? Oer de grins yn ’e grutte stêd: it sintrum fan de Ommelannen. Men hoecht net fier te reizgjen om yn ’e iepen loft fergees de universele kracht fan de poëzy yn jin op te nimmen.

Talryk wienen de dichters en byldryk de talen dy’t op it teefjild fan de Prinsetún har jilde lieten. In gaadlik oard om harren geastesbern op los te litten! Mei de stedske rûs yn ’e flanken en út en troch in wolkje Martini-lûd wie it al hielendal gjin muoite om as taharker wat fan in oar syn dichterlike riten mei te krijen. Sels al ferge it wolris wat.

Harkje nei gedichten is hiel wat oars as lêze, die my wer ris bliken. Lûd en stilte ferhâlde har net itselde ta inoar as beskreaune en ûnbeskreaune regels. Boppedat liket sprutsen poëzy de ynhâld oars mei te dielen, as wannear’t de eagen it fan papier opnimme. Lykwols, de ferbylding komt altyd oan ’e macht. Mar hoe wurde de teksten skreaun, fregest dy dan ôf. Om nei te harkjen, sa’t men dat yn oerâlde tiden inkeld wend wie? Of om te lêzen? Dat wie wer sa’n fraachstik wat my yn ’e besnijing krige. Moat ik as taharker hearre wat de dichter mei syn wurden beskriuwt? Of moat ik lêze wat er te sizzen hat? En wat is dan it bêste, dat je it wurk earst hearre en dêrnei pas lêze? Of krekt oarsom?

Faaks is it de keunst fan de dichter en skep fan beide mooglikheden ien diminsje dy’t harker en lêzer bekoare kin. Wa’t sûnder oardielen wat mei te dielen hat, draait syn hân der grif net foar om. Faaks moat je de bylden dy’t se oproppe fiele en as in fearke oer de rêchbonke strike litte of as in eksploazje op jin ôfkomme litte.  

Ik koe it mei de skriuwer/dichter ynfiele dat stjerre him net fan pas kaam.  Op sa’n skoandere dei hie it gjin sin en lit de ein slûpe. Der komme grif bettere dagen om der tusken út te knipen, ek al ha je it net foar it sizzen. De toan wie lykwols set. Swiersettige bylden fan fergonklikheid kamen as min waar oer my hinne. It fernuvere my dan ek net, dat yn de tsjustere katakomben fan de tichtbegroeide leafgongen de measte dichters it tydlike yn it neat ferdwine lieten. Nee, de ivichheid sit dichters net gau yn ’e wei. ‘Dat ik stjerre moat kin my net in fuck skele’, deklamearre in Frysk dichter oan ’e ein fan de middei op in wize dat it wol in liet like. It klonk striidber sûnder hope. It wienen net syn eigen wurden, sei hy der earlik by, mar de oersetting fan it wurk fan in sjonger dy’t syn namme ûntliend hie oan in dichter. Sjongers binne lykas skriuwers somtiden dichters, en dichters wolle wolris skriuwers wêze. Mar wannear is in dichter eins in dichter? Dat frege ik my ynienen ôf. Underweis nei hûs kaam it my yn ’t sin, ek in oar syn wurden. In dichter is in dichter at er himsels gjin dichter neamt. 

Dat wie doe

‘Ast der goed by stil stiest, dan is it folslein ûnbegryplik wêrom at de iene persoan de oare wat slims oandwaan wol, inkeld omdat de oar wat oars is as de trochsnee boarger.’

‘Dat sis ik, soks is net maklik te befetsjen, mar it wie yn ’e oarlochstiid in grouwélich ferskynsel dat him as kanker ûntjoech. Op in stuit waarden slachtoffers stelselmjittich oppakt en fêstset. Fuort moasten se, eigen hûs en hiem ferlitte. Foargoed ferbanne út ’e mienskip. Yn ’t lêst oan fierden se treinen fol ôf. Manlju, froulju en bern. De measten kamen noait werom. It waard harren lêste reis. Ik kin it dy net útlizze wêrom at it doe safier komme moast. Lykwols, at ik der no noch wie, dan soe ik dy graach fertelle wolle dat it noait wer barre mei. Mar ja, myn tiid hat west. Do litst my allinnich oan it wurd om dyn eigen ferhaal te dwaan. Myn wurden binne dyn wurden. Wat ha je dan te melden?’

‘Jim ha in hiel soad te melden. As tsjûge fan in stik skiednis yn in tsjuster ferline moatte jim just wiidweidich fertelle hoe’t it doe wie. Dat skriuw ik allegear op. It ferhaal fan de generaasje dy’t der no net mear is, mar der persoanlik by wie.’

‘Ik ha ’t yn ’e gaten, do  hellest my út myn ivige sliep mei it doel en brûk my foar in literêre saak.’

‘Ja, in morbide weachstik, dat jou ik ta, mar men docht wat.’

‘No dan, gean dyn gong soe ik sizze. Lit mar witte hoe’t der yn dy tiid samar op in ûnskuldige groep minsken út it eigen fermidden fûleindich jacht makke waard.’

‘Troch it gesach dat doe macht hie, at it my net mist.’

‘Krekt, mar benammen ek troch gewoane minsken út ’e buert.’

‘Rasisten!’

‘It heucht my net dat se doe sa neamd waarden. Mar as ferrieders stienen se gau bekend.’

‘Nasjonalisten dus?’

‘Dêr kaam it wol op del.’

‘En fassisten!’

‘Dat wienen se feitlik allegear.’

‘Mar wat besiele dat folk?’

‘Harren harsens wienen spield!’

‘Wat yn ’e weareld giet der dan yn sokke hollen om. Wie it har yn ’e kop slein?

‘Dat mei wol sa west ha.’ 

‘Wêrtroch dan?’

‘Se leauden yn it ferhaal fan bloed en boaiem, yn de suverens fan it eigen ras.’

‘Net te leauwen! Wêr kamen sokke waanideeën wei?’

‘Se waarden troch glûpske propaganda foarliigd en ophise troch in duvel!’

‘Mar wêrom? Wat stuts der achter. Eangst? Haat? Of kaam it fan ien of oare domme oergeunst. Wie it miskien ûnmacht dat...’

‘Unmacht? Hoe komst der by. Flokke is ûnmacht. Libbensgefaarlike idioaten wienen it. Se sochten in mikpunt, sûnder sûndebokken hienen se gjin reden fan bestean. Wês bliid dat sok folk har hjoed de dei net mear opponearret.’

‘No, dat hat der wol oan. Der is tsjinwurdich in slach dat yn sommige groepen boargers in gefaar foar de mienskip sjocht.

‘Nee wol?’

Mar dat binne uteraard gjin fassisten.’ 

‘Tochtste hin? Tink der mar net te licht oer! Oeral kinne se sitte. Sjochst it har oan ’e bûtenkant net oan. Se wenje by wize fan sprekken om ’e hoeke. Njonken de doar miskien wol’ 

‘It liket my sterk, mar goed, miskien soest de fanatyksten wol fassisten neame kinne, al sizze je dat fansels net lûdop.’

‘Nee? Wêrom net? Hast net yn ’e rekken dat de ellinde mei swijen begjint? Neat sizze doare! Dy flater is yn it ferline ek makke. Doe krigen se de kâns. Jonge, jim witte net wat it is. Dêrom sis ik: neam it bist by de namme! At se op in stuit in eigen partij begjinne, dan kinst der mar om tinke! 

Fertocht

In reafallich man plakt by my op it terras del, as hienen we it plak en tiidstip ôfpraat. Yn ’e mûle fan de keale sechtiger hinget in eintsje sigaret. At er de blik yn myn eagen sjocht, sjit er de peuk fuort. Grimmitige fonken spatte as fjoerwurk alle kanten út.

‘Jûn,’ seit er. It soe in fertsjinwurdiger wêze kinne. Net ferlegen om in prater draai ik wat by him wei. Hy snapt it boadskip net.

‘Dus ek útfanhûs?’  De stilte is definityf ferballe.

‘Op trochreis,’ antwurdzje ik út fatsoen. 

‘Mei de fyts?’

Hy hat it sjoen, ik kin der net omhinne. Ik knik. It sit him blykber heech.

‘Wêrom?’

‘Om fan a nei b te kommen!’ sis ik iiskâld. Dat sinnicht him net.

‘Of ha jo net in auto?’

‘Nee!’ Der begjint him wat te daagjen.

‘Ek net in rydbewiis?’

‘Nee.’ Myn status aparte as fytsreizger is in feit. It opmerklike gegeven wurdt yn stilte ferwurke. Wat doelleas siket er yn syn bûsen om. ‘O...’, reagearret er wat oan ’e lette kant, ‘dat heart men net faak.’ It oardiel yn de toan ûntkomt my net. Ik bin net allinnich nuver, mar ek fertocht. Ik dooch net!

‘Hoe is it mooglik!’ seit er skamper.   

Ik lûk ûnferskillich oan ’e skouders en heakje der kalm op yn: ‘It komt wol faker foar hear, ik kom se geregeld tsjin.’

‘Wa?’

‘Minsken dy’t net in rydbewiis ha.’

‘Dat sil wol!’ 

Ik krij aardichheid oan it petear. ‘Fytse is hartstikke sûn’, sis ik op dokterstoan. It bliuwt gefaarlik stil. ‘Bekeurings foar fout parkeare en te hurd ride bin ik ek moai frij fan.’ Hy giet allinnich wat fersitten. ‘In fyts lit jin ek noait stean!’

‘Benzine tanke hoecht ek net, tink?’ hapt er ynienen.

‘Ha je it yn ’e gaten? Noait in lege tank!’

‘Hm...’

‘En fytse kostet net in sint wegebelesting!’  

De eagen fan de man wurde lytser. Yn it lêste ljocht fan ’e dei liket it as lûkt it fel fan syn holle hielendal strak.

‘Mar de fytspaden wurde wol moai fan myn belestingjild betelle,’ byt er my ta.

‘Ha jo der dan neat foar oer om minder lêst fan fytsers te ha?’ Hy heart it net, sjocht stoef yn ’e lege skimer.

‘Nuver spul soks’, foetert er dan, ‘wol de baten mar net de lêsten. Dêr soenen se wat oan dwaan moatte!’ Warskôgjend stekt er in finger omheech. ’Fytsers binne altyd in gefaar op ’e dyk’, driget er, ’foar in oar en net minder foar harsels!’

‘Auto’s binne libbensgefaarlike projektilen’, smyt ik him foar de fuotten, útsein at se yn ’e file stean fansels.’

Hy sjocht my oan as wie ik it ferstân kwytrekke. Triomfantelik set ik it betooch troch.

‘Sûnder auto’s is fytse de feilichste manier fan reizgjen. Ha je dêr wol ris by stilstien? Jou my mar in fyts. Mei de fyts kinst oeral komme, boppedat kin ik him altyd wol ergens fergees kwyt. Tink jo dat ris yn, oeral frij parkeare, dat hat der mei in auto wolris oan, of net?’

It fjoer dêr’t de man triljend in sigaret mei opstekt ljochtet yn it healtsjuster syn holle meunsterlik op.

‘Wat tinke jo eins, dat je my wat wiis meitsje kinne’, blaft er troch de reek hinne. Muoisum heisteret er de lea omheech, wylst er skichtich nei it hotel ta sjocht. ‘Kom’, seit er wat mylder, 'it is al wer let genôch! Ik sil nei de frou.’

De frustraasje is noch net saksearre. In hiel referaat oer fierstente djoere benzine en it kwartsje fan Kok moat er ek noch kwyt. ‘En dy smoarge euro hienen we ek noait ha moatten!’ is it lêste wat er seit. Dan set er ôf.

Op 'en paad

Op ´en paad yn maaie, 
dan is it grien it grien sa nei, 
by de hûnestangen del.

Kikkerts kloatsje, wetter blikkert, 
fûgels kliuwe út it skaad wei,
hynstebiters binne fel.

En dy hagetoarnen, wite apoteoaze, wiskjend symboal frij 
fan bestoarne kjeld.

Op ´en paad yn maaie, 
omfierrens, suver ljocht sa’n dei, 
libben yn in lichte trêd.

Mar wurdt it in moaie simmer? 
Men wit it net, men wit it net!