fiersicht

Wat docht in berch oars as inkeld stean dêr't er stiet, wachtsjend op it momint dat de wrâld fergiet? Wilens beklimt de mins syn pyk, sjeest oer syn wite flanken nei it dal, fleant der heech oer hinne, feecht der mei in rappe wein yn'e fierte op grutte ôfstân by del, of ferwûndert him yn in loaie stoel oer it sicht op de demoanyske macht dy't de âlde slieper djip ûnder de ierde al mear as tsientûzen jier yn him hat. Wat docht dat mei in berch dy't wachtet oant er wekker wurdt? Grif net folle. Syn tiid is net ús tiid. Wat kin him de minsken skele. Hy docht wat er docht, wachtsjend yn de ivichheid. Wilens draait en draait de wrâld syn rûntsjes om de sinne. It docht dy wat mankelyk tinken, wat is myn tiid noch wurdich, wêr giet it hinne?

Boppe

wurdich

fersinne

Dit is in sin dêr't oer neitocht is. Dat is net sa bysûnder, want dat is mei de measte sinnen faak sa. Foardat der in knappe rigel fan makke wurdt, is it net ferkeard en stean in skoftke of langer by de wurden stil. Betochtsum wat optinke dat is de baas, dan kinst dy wilens it proses nochris betinke. Oer de styl en struktuer bygelyks, mar ek mei belied oer de skrapkes en dakjes en ferskate aksinten. Want beried giet foar de died, dêr hoege we gjin wurden oer te ha. Goed trochtinke dus, om dy mar net te fersinnen. Al soest soms graach wolle dat it skriuwen hielendal folautomatysk gong, as mei in ûnsichtbere hân oan de muorre. Bygelyks mei in magyske formule om mei in sinfolle sin de stilte te ferbrekken of tsjin de leechte yn de holle. Ja, skerpsinnich wurk wat de lêzer ta neitinken stimt en as in byldzjende komposysje de ivichheid fertsjinnet, dat soe wat wêze. In sin dy't yn ien kear in geve, linige konstruksje wurdt en dan rint as in klok. Al is dat stinnen fan it hifkjen en skiftsjen ek wol wat wurdich. Mei de nije stavering is it der trouwens net better op wurden, mar lit ik dêr fierder mar net oer begjinne. Ik tink leaver nei oer moaie sinnen en de estetyske kar foar wurden om wat te skeppen dat my nei't sin is. Om de wille fan de sinnen dy´t klinke as in melody. Dat kinne lange of koarte wêze. It kin de earsten of de lêste wêze of samar ien ergens ûnferwachts tuskenyn. It kin in sin oer leafde en frijheid wêze, oer lilkens en leagens of oer haat en de dea.  Hoewol dat net sizze wol dat der dan gjin ûnsin stiet, lykas faaks yn dit stikje, dêr´t oars ek goed oer neitocht is.

thús

waansin

Ik ha in kastfol wurden

dy´t ik rûk, fiel en priuw

om by stil te stean

en yn my omgean lit.

Ik ha in keamerfol ferhalen,

dêr't ik sit, lês en tink

om yn om te slaan

en it sin syn gerak net ûntnim.  

Ik ha in húsfol bylden

dy't ik ferlear, fûn en bin

om my by te bliuwen.

Se dogge my tinken

oan wat ik betinke koe

om op te skriuwen

mar mei in mûlfol tosken

ferswij oan it bestean.

taal

de optinker

De mins is in ferhaal sei de filosoof yn it filosofysk kafee fol mei minsken. En sa stapte de tinker, dy´t tocht dat er wie, as protagonist en ferteller yn in nijsgjirrich ferhaal. Syn ferhaal gong oer mear as iensidige kommunikaasje, sa die bliken. It gong oer de macht fan fertelde ferhalen dy´t as de werklikheid yn´e geast fan minsken hingjen bliuwe. Bygelyks de grutte ferhalen fan de myten en de sêgen, faak mei de mislieding fan de religieuze leagen en de sympatike mearkes of parabels as lessen yn noarmen en waarden, mei de stichtlike moraal fan it goed en it kwea. 

Dus ik bin in ferhaal tocht ik, omdat ik dêr wie en wat sein waard ris goed yn my omgean liet, want ik bin ek in tinker, lykas in prater en ferteller. Mar wa is de harker, frege ik my ôf? Ik harke nei wat de filosoof noch mear te sizzen hie. Hy gong fierder oer it doel fan sosjale lagen fol emoasjes en antwurden op libbensfragen; oer de sin fan it bestean; oer de yllúzje fan it libben nei de dea en ta beslút oer it ûntstean fan ideologyske ferhalen, dêryn stie de mins as in god sintraal. En dêrmei wie it doe dien mei de grutte ferhalen. 

Bin ik no dan oan bar? tocht ik, as post-modernistyske optinker fan fiksje en reisferslaggen, de skriuwer dy´t as in Odysseus dwaalt en as Don Quichot striidt yn syn eigen ferhalen. Bin ik de gearstaller fan in libbensferhaal sûnder moraal en universele oriïntaasje? Sa besocht ik my yn it ramt fan it ferhaal in byld fan mysels te bepalen om der letter ferslach fan te dwaan. Om der nei wierheid oer skriuwe te kinnen. Mar ik liet it der al gau by sitte. De stof wie dreger as ik tocht en ik betwivele oft dy werklikheid oait wol by de minsken hingjen bliuwe soe.

raison d'être

Rom sicht yn it libben jout romte om te libjen oer de eigen grinzen hinne. In wide blik yn de fierte ferblinet dat ynsjoch net. It eigenwize perspektyf, sa fier it each rikt, docht je wol ris tinken: wêrom sljochtet elkenien syn grinzen net?  Al is it gauris in hiele toer en fyn it paad yn in plak fol libben en leven.  Mei fan gefolch ast dan ergens bist, datst dan bytiden amper witst hoe'st der kaamst of watst der sikest en mooglik noch dwaan gean silst of kinst. Hoechst der ommers net te wêzen. Hoechst der net te wenjen of tydlik te ferbliuwen, lykas in tourist. Of as de útfanhûzer dy't it rûm oan tiid hat, mar syn wei mar heal te finen wit, dat er him ôffreget wat er der docht en yn' e gaten kriget dat it der ek net om giet wêr't er is en likehurd ferjit hoe't er der kaam, omdat er wit dat er meidertiid dochs wer ôfreizge is.

en route

Komme en gean, dat liket tsjinstridich, mar it binne twa gegevens dy't inoar fine yn ien feit. Reizgje! It ynwikseljen fan it iene plak foar it oare. Reizgje is it paad sykje nei fertroude of frjemde oarden oer longerjende wegen, wylst de lucht rûkt as de wolken, it lûd ferwaait as it stof op de dyk en it ljocht ferrint mei de wizers fan de klok. Doarp, streek, stêd, lân. De reizger nimt it allegear grinsferlizzend waar. Tagelyk ferdwynt de reizger ek figuerlik oer de kimen fan it eachweid. Hy is ûnderweis yn de tiid. Hy fernuveret him oer de balstjoerige wrâld, mar stoareaget likefaak dreamerich yn it lânskip fan syn gedachten. Wat fierder as er komt, wat faker it ûnthâld him út de dize wei yn de macht kriget. Benammen as er op in âld spoar belânet. Dan wurdt in hinnereis ek in weromreis. Dan spylje him bekende bylden troch de holle en krije bleke foto's in heuchlike toan.

A la recherche du temps perdu? It soe kinne. Mar wêr sil er hinne as er werom is? Wat komt er tsjin op syn paad? Hoe sil er it ûnderfine? Want in protte fan doe is grif ferdwûn. It measte is him ek net bybleaun. Sykje? Nei alle gedachten bestiet der gjin ferlerne tiid, allinnich in oare. Wat weromfûn wurdt hoecht net perfoarst itselde te wêzen as dat wat men siket. It kwytrekke ferline is likegoed te finen mei it ynderlik each. Yn dat weromsjen leit de werklikheid fan it heden.