De kulturele haadstêd fan de Wâlden is Grins. Yn de metropoal fan de
Ommelannen komst yn 'e regel foar keunst en kultuer goed oan dyn gerak en
ûnderweis derhinne lizze dy gjin 'djip' of oare grinzen yn 'e wei. Stad is fan
alle easter, suder, wester en noarderlingen. It hoecht om de taal ek net oer te
gean. Wâldsjers binne wrâldboargers, dy begripe elkenien.
Yn Stad falt it bestean op syn plak. Har kultuer stipet alle sinnen.
Guon gean der hinne - mei de lêste hope op libben - om te stjerren. Ik kom der
geregeld om te libjen. Ik kom yn Grins om te iten en te drinken! Ik gean der
hinne foar boeken en muzyk! Of ik kom der om it teater of in film te sjen! De
earste bioskoopfilm dy't ik eartiids jinter seach wie yn swart-wyt. Dat wie doe
in bjusterbaarlike ûnderfining.
De lêste film dy't ik dêr koartlyn seach - en
dy't op dit stuit noch net yn dy oare haadstêd draait - wie ek yn swart-wyt! In
film dêr't de hiele wrâld op 't heden oer praat. In film dêr't gjin
wurd yn te beharkjen is. De 'stomme' film, dy't tige besjen lije mei, wie foar my op 'e nij in
memorabel barren. Yn de The Artist sprekt de stilte fan de byldtaal foar
himsels. Ik wist it noch fan doe, mar it fenomeen wie my hast ûntsketten. It
ûntbrekken fan de stim docht gjin ûnderstek oan it ferhaal. De spilers prate mei
de hiele lea. De mûle is as eachlûker inkeld in sinlik ornamint. De
haadrolspylster yn The Artist seit mei har ûnthjittende blik mear as genôch en
neat te folle. Har opponint sûpt, swetst en racht sûnder lûd like oertsjûgjend
as in wâldsjer. Wat sis ik? De film is krekt in boek. In bjusterbaarlik, magysk
boek, dat mei de dynamyk fan it yntinse swart en wyt neat minder is as in film
yn 3D. Dat ik dêr, nei al dy jierren, wer foar nei Grinslân moast. Sa docht mar
wer bliken dat de grinzen fan in taal gelokkich net de grinzen fan de wrâld
bepale. Fierder binne wurden, tinkt my, oerstallich.
