bryk

'In echte Fries is in Fries dy´t bryk Hollânsk praat.'
'Huh...?',

'Okee, in bytsje bryk', bynt de man tsjin my oer wat yn.

It is fansels dom en sis tsjin him: 'Bedoele jo ABN mei in aksint?  'Ja krekt', giet er daliks fierder', mar it is net allinnich de útspraak. Wat ha ik wolris lake om dy minsken. Guon koenen it moai opsizze. Spitigernôch hearre je dat noch selden. Hast alle Friezen prate tsjintwurdich beskaafd Nederlânsk.'

Ik hear him fernuvere oan. Syn Frysk klinkt as komt er streekrjocht fan de Akademy. Hoe wit er trouwens dat ik in Fries bin? Ik ha amper in wurd sein. Is my dat soms oan te sjen? 

De ferûnderstelling dat Friezen hieltiten better Nederlânsk prate is lykwols nijsgjirrich, dat ik kin my net stil hâlde. 'Stel dat it sa is', opperje ik, 'dan mei it wol ris ûndersocht wurde. Wa wit hat it te krijen mei de klankferoarings yn it hjoeddeiske Frysk. Is jo dat noch noait opfallen? Dêr sille sels studinten op ôfstudearje lies ik yn de krante.'

It is de man blykber om it even. Súntsjes glimkjend lûkt er oan de skouders en sjocht ta it rút út. Op dat stuit rydt de trein de rige bolstiennen op de grins foarby. Unwillekeurich moat ik oan de snútslach tinke dy't ik lang lyn krige om myn net al te geve Frysk. Soks bliuwt jin by, benammen no't it skreaune wâldsjers eins ek net mear mei. Dy nuvere regeltsjes yn in meartalich lân dêr't it klankferskaat hieltiten riker wurdt. Wêr binne se bang foar? En wa is hjoed de dei noch in Fries? Of Drint, of Hollanner? Ik meunsterje de man noch ris. Typysk sa'n hij sizzer en hy skriuwer kinst hast fan tinken wol ha, al is it oan de bûtenkant fansels net te sjen. Wêr soe er weikomme? Dan sjit de opmerking fan in bûtenlânske kunde my yn it sin. Sy fûn dat ik Ingelsk mei in Frysk aksint prate. Dêr bin ik noch grutsk op. 

te plak of net te plak

Net witte wêrst thús hearst is net itselde as datst by in oar útfanhûs bist en oeral thús wêze is wat oars as it plak datst dyn hûs neame kinst. Mar witte dat dyn hiele besit dy ûntnadere is of net mear bestiet: dat is minder as in bist dat syn nêst troch in ramp ferliest. Dan witst dat dyn libben net folle mear wurdich is.
Dan nimst in paad en giest fuort. Sels ast net frij bist om dyn eigen wei te gean. Dan makkest dysels de baas oer dyn eigen lot. Giest te gean, giest oer it spoar of yn in tichte wein oer de dyk. Dan komst, tinkste, altiten op in beskutte bestimming út. Nimst in wisse koers en in inkele reis, sa't safolle dogge. Sûnder pas, sûnder kaart, sûnder in waarme jas. Reizgest troch púnfalstêden, oer ferswolgjend wetter, as it moat wâldest troch minefjilden of strûpst oer stikeltriedhekken. Ja, as it koe, dan fleachst troch de loft. Want do sikest in plak, dêr't in hûs foar dy is mei in bêd, mei in brogge en in waarme dûs. Fregest inkeld om it rjocht op in kaai foar in doar om it gefaar foargoed bûten te sluten.
Net witte wêrst hinne giest wol net sizze datst nergens wolkom wêze silst, sa't de noed om dy sûnder soargen del te jaan net folle oars is as in ûnderdak dêrst dy thús fiele kinst. En ast lang om let oankommen bist, dan brûkst de taal om de frede te groetsjen. Dan litst dyn bern de wierheid leare om yn frijheid alles sizze te kinnen. Dan leaust yn dysels, sûnder oan te nimmen wat oaren tinke. En dan fertroust op de wurden fan dy humanist, dy't sei dat hiel de ierde dyn heitelân is.